Z tego artykułu dowiesz się po co są współczynniki wyrównawcze ciepła zużytego na ogrzewanie mieszkań i dlaczego się je stosuje.
Co to są współczynniki LAF?
Współczynniki redukcyjne położenia mieszkania są stosowane w celu jak najbardziej sprawiedliwego podziału kosztów centralnego ogrzewania pomiędzy właścicieli poszczególnych lokali w budynku – te współczynniki określane są skrótem LAF.
Najogólniej są funkcją sumy strat ciepła konkretnego mieszkania i jego powierzchni użytkowej w stosunku do strat ciepła i całkowitej powierzchni użytkowej policzonej dla całego budynku. Takie wyliczenia strat ciepła poszczególnych lokali w odniesieniu do budynku jako całości wyznaczają tzw. współczynniki redukcyjne LAF. Współczynniki redukcyjne przyjmują wartości równe 1 i mniejsze od jedności. Współczynnik równy 1 przypisuje się mieszkaniom o najmniejszych stratach ciepła (tych z najmniejszą ilością ścian zewnętrznych). Natomiast mieszkania, w których straty ciepła są większe (bo są położone na narożnikach budynku, pod dachem itp.) współczynnik redukcyjny zawsze jest mniejszy od 1.
Jak są wyliczane współczynniki wyrównawcze zużycia ciepła na centralne ogrzewanie (LAF)?
Współczynniki wyrównawcze zużycia ciepła na centralne ogrzewanie przede wszystkim mają uwzględniać niekorzystne pod względem energetycznym, położenie lokalu mieszkalnego w bryle budynku.
Istnieją różne metody, ale można je podzielić na dwie podstawowe grupy wyznaczania współczynników korekcyjnych.
Metoda uproszczona – prosto ale niezbyt dokładnie
Metoda uproszczona, mimo że jest prostym i szybkim sposobem na obliczenie strat ciepła, niestety zawiera duże uproszczenia i nie odzwierciedla rzeczywistych wartości zapotrzebowania lokalu na ciepło. Zaleca się jej używać wyłącznie wtedy, gdy wszystkie zewnętrzne przegrody budynku zostały jednolicie ocieplone, a budynek sam w sobie ma kształt prostokątnego prostopadłościanu. W przypadku budynków o nieregularnych kształtach i zróżnicowanych ścianach wewnętrznych, metoda ta będzie niewystarczająca i nieprzydatna. Doświadczony konsultant techniczny w przypadku takich budynków z pewnością zarekomenduję stosowanie bardziej zaawansowanych metod obliczeniowych, które uwzględniają specyfikę danego budynku oraz jego cechy charakteryzujące zapotrzebowanie na ciepło.
Metoda obliczeniowa – wymaga fachowej wiedzy ale jest znacznie dokładniejsza
Doświadczeni konsultanci techniczni polecają stosowanie skomplikowanej, ale znacznie bardziej dokładnej metody obliczeniowej - opartej na pomiarach i analizie strat ciepła w każdym lokalu. Metoda ta uwzględnia nie tylko umiejscowienie mieszkania w bryle budynku, ale również parametry ścian wewnętrznych i zewnętrznych, stan techniczny budynku oraz inne czynniki, które mogą wpłynąć lub rzeczywiście wpływają na straty ciepła.
Do takich czynników należą:
- parametry z otoczenia takie jak strefa klimatyczna, w której leży budynek oraz usytuowanie budynku względem stron świata, osłonięcie budynku przed wiatrem.
- parametry wynikające z konstrukcji budynku: izolacja termiczna przegród takich jak ściany, okna, drzwi, witryny itd., na którą wpływają: rodzaj i struktura ścian, klasa energetyczna stolarki okiennej i drzwiowej, przenikanie ciepła do lokali sąsiednich i ciągów komunikacyjnych
- parametry dotyczące bezpośrednio lokalu takie jak powierzchnia użytkowa mieszkania i jego kubatura.
Dzięki uwzględnieniu wszystkich tych czynników możliwe jest uzyskanie dokładnych wyników dotyczących strat ciepła w danym lokalu. To pozwala na precyzyjne określenie współczynnika LAF dla danego lokalu, a w skali budynku poprawia dobranie odpowiednich rozwiązań termicznych poprawiających izolację oraz optymalizujących koszty ogrzewania. Dzięki zastosowaniu metody obliczeniowej zwiększa się także świadomość ekologiczna lokatorów co często przekłada się na minimalizację wpływu na środowisko naturalne poprzez zmniejszenie emisji CO2.
W jakich aktach prawnych jest mowa o konieczności wprowadzenia współczynników LAF?
Głównym aktem jest:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KLIMATU I ŚRODOWISKA z dnia 7 grudnia 2021 r. (w sprawie warunków ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej, warunków wyboru metody rozliczania kosztów zakupu ciepła oraz zakresu informacji zawartych w indywidualnych rozliczeniach)
a w szczególności paragrafy:
„§ 7. 1. Właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego dokonuje wyboru metody rozliczania całkowitych kosztów zakupu ciepła na poszczególne lokale w tym budynku, tak aby wybrana metoda, uwzględniając współczynniki wyrównawcze zużycia ciepła na ogrzewanie wynikające z położenia lokalu w bryle budynku, przy jednoczesnym zachowaniu prawidłowych warunków eksploatacji budynku określonych w odrębnych przepisach, stymulowała energooszczędne zachowania oraz zapewniała ustalanie kosztów zakupu ciepła w sposób odpowiadający zużyciu ciepła na ogrzewanie.”
….
„§ 9. Zakres przekazywanych użytkownikom lokali informacji dotyczących rozliczeń kosztów zakupu ciepła dla użytkowników lokali zaopatrywanych w energię cieplną, chłodniczą lub ciepłą wodę użytkową z centralnego źródła w budynku wielolokalowym, o których mowa w art. 45c ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, obejmuje:
1)dla rozliczeń przy wykorzystaniu wskazań ciepłomierzy:
a) dla budynku:
– ilość pobranego ciepła na potrzeby centralnego ogrzewania oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynku,
– ilość zarejestrowanego ciepła przez ciepłomierze lokalowe w budynku,
– powierzchnię lub kubaturę budynku,
– ilość pobranego ciepła przypadająca na 1 m2 powierzchni lokali lub 1 m3 kubatury,
– koszt pobranego ciepła w rozbiciu na koszty ogrzewania i koszty przygotowania ciepłej wody użytkowej,
– koszty stałe zakupu ciepła,
– koszty zmienne zakupu ciepła wynikające z ilości pobranego ciepła,
– stosowane współczynniki wyrównawcze dla poszczególnych lokali,
– średni koszt ogrzewania lokali w budynku na 1 m2 powierzchni lokali lub 1 m3 kubatury,
– informacje kontaktowe do organizacji zrzeszających lokatorów budynków wielolokalowych,
– informacje dotyczące stron internetowych, gdzie możliwe jest uzyskanie informacji o dostępnych środkach poprawy efektywności energetycznej,
– informacje na temat procedur składania skarg oraz możliwości i metod rozstrzygania sporów,
b) dla lokalu:
– ilość zarejestrowanego przez ciepłomierz ciepła,
– ilość zarejestrowanego przez ciepłomierz ciepła skorygowaną przez współczynnik wyrównawczy,
– wielkość naliczonych zaliczek na poczet kosztów centralnego ogrzewania,
– wysokość miesięcznych zaliczek na poczet kosztów centralnego ogrzewania w następnym sezonie grzewczym,
– saldo rozliczenia, w tym wysokość nadpłaty lub niedopłaty,
– porównanie zużycia ciepła ze zużyciem w tym samym okresie poprzedniego roku w formie graficznej, z uwzględnieniem obliczeniowej temperatury dla strefy klimatycznej, w której znajduje się budynek – w okresie letnim i w okresie zimowym;”
Metody wyznaczania współczynnika korekcyjnego.
- Obliczanie współczynnika korekcyjnego na podstawie projektowego obciążenia cieplnego lokalu przykład można prześledzić np. w tym artykule:
https://instalreporter.pl/wp-content/uploads/2010/11/IR3_Wspolczynniki_.pdf - Obliczanie współczynnika korekcyjnego na podstawie różnych wytycznych obliczeniowych można prześledzić np. w tym artykule:
https://www.energy-saver.pl/wspolczynniki-korygujace-laf/ - Pośrednia metoda wyznaczenia współczynników korygujących polega na uproszczonym zastosowaniu projektowego obciążenia cieplnego lokalu i wniesieniu dopuszczalnych niewielkich korekt wskaźników.
Kto i jak ustala współczynniki LAF?
Wyznaczaniem współczynników korygujących położenie mieszkania w bryle budynku zajmują się wyspecjalizowane firmy. Wykonanie obliczeń współczynników LAF musi wykonać inżynier z odpowiednimi umiejętnościami i uprawnieniami w tej dziedzinie. Po wstępnym rozpoznaniu rynku tych usług można dookreślić czas wykonania usługi, który wacha się od tygodnia do miesiąca po przyjęciu zlecenia do realizacji. Różne jest też podejście firm do sposobu wykonania usługi, można je podzielić na:
- jedne firmy wymagają dostarczenia dokumentacji technicznej budynku wraz z planami poszczególnych pięter i w oparciu o te dane obliczają współczynniki LAF;
- inne firmy zastrzegają, że oprócz dokumentacji technicznej muszą wizytować budynek w celu ustalenia dodatkowych szczegółów (np. położenia względem stron świata, adekwatności użytych materiałów budowlanych w stosunku do tego co jest w dokumentacji itp.);
Wszystkie firmy wymagają jednak złożenia zapytania, aby wystawić konkretną ofertę na wykonanie usługi. Z nieoficjalnych informacji wynika, że cena to kilkadziesiąt złotych od każdego lokalu, dla którego wyliczany jest współczynnik LAF.
Jaki wpływ ma zastosowanie współczynników korekcyjnych na rozliczenie kosztów ogrzewania dla właścicieli mieszkań?
Współczynniki korekcyjne mają bardzo istotny wpływ na jakość, sprawiedliwość i przejrzystość rozliczeń ciepła przeznaczonego na ogrzewanie lokalu. Bo ich wyznaczenie uwzględnia przenikanie ciepła przez przegrody (ściany) i tym samym obciąża właściciela za ciepło, które faktycznie zużył do ogrzania swojego lokalu. Bez względu na to czy ciepło dostarczone było przez zamontowane w mieszkaniu grzejniki, czy przez ścianę ogrzewaną przez grzejniki sąsiada.
Konkretnie od strony kosztowej dla właściciela lokalu położonego w narożniku budynku, dla którego wyliczono współczynnik korekcyjny na poziomie 0,76 - rachunek za C.O. może być mniejszy nawet o 51,37% w porównaniu z sytuacją rozliczania ciepła bez stosowania współczynników. Co przy konkretnych kwotach oznacza to, że tenże właściciel płacący 2550,00 zł (w przypadku gdy nie ma wyliczonego współczynnika LAF) będzie płacić za to samo ogrzewanie mieszkania 1240,00 zł (gdy w budynku są wyliczone współczynniki LAF).
Oczywiście pociąga to za sobą konsekwencje, bo kwota 1310,00 zł zostanie rozdzielona na pozostałych właścicieli mieszkań – szczególnie na tych o współczynniku LAF zbliżonym do 1. Czyli tych, którzy najbardziej korzystają z ogrzewania własnego lokalu przez ściany sąsiadów.
